Czym jest agitacja wyborcza i co warto o niej wiedzieć?

Agitacja wyborcza to niezmiernie ważny element kampanii wyborczej. Definicję, zasady, formy i ograniczenia prowadzenia agitacji wyborczej określa Kodeks wyborczy (Dziennik Ustaw z 2022 r. poz.1277 i 2418 oraz z 2023 poz. 497).

Co to jest agitacja wyborcza? Na czym polega? Kto może ją prowadzić? Gdzie nie można prowadzić agitacji wyborczej? Przed zbliżającymi się wyborami warto poznać odpowiedzi na podstawowe pytania związane z agitacją wyborczą.

Co to jest agitacja wyborcza?

Kodeks wyborczy definiuje agitację wyborczą w następujący sposób: "Agitacją wyborczą jest publiczne nakłanianie lub zachęcanie do głosowania w określony sposób, w tym w szczególności do głosowania na kandydata określonego komitetu wyborczego".

Kto może prowadzić agitację wyborczą i jaki jest termin jej prowadzenia?

Agitację wyborczą może prowadzić zarówno każdy kandydat, każdy komitet wyborczy, jak i każdy wyborca. Można ją prowadzić w okresie przedwyborczym. Zgodnie z Kodeksem wyborczym "agitację wyborczą można prowadzić od dnia przyjęcia przez właściwy organ zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego na zasadach, w formach i w miejscach, określonych przepisami kodeksu." Zabronione jest natomiast prowadzenie agitacji na 24 godziny przed dniem głosowania oraz w samym dniu głosowania.

Sprawdź! Jak obstawiać zakłady na wybory parlamentarne 2023?

Jakie są formy i środki agitacji wyborczej?

Agitacja wyborcza może przyjmować różne formy i wykorzystywać różne środki, aby dotrzeć do wyborców i przekonać ich do poparcia danego kandydata, począwszy od zbierania podpisów popierających zgłoszenia kandydatów (po uzyskaniu pisemnej zgody pełnomocnika wyborczego). Dla celów prowadzonej agitacji wyborczej używa się często materiałów wyborczych. Zgodnie z Kodeksem wyborczym "materiałem wyborczym jest każdy pochodzący od komitetu wyborczego upubliczniony i utrwalony przekaz informacji mający związek z zarządzonymi wyborami." Materiały wyborcze muszą jednakże zawierać wyraźne oznaczenie komitetu wyborczego, od którego pochodzą i podlegają one ochronie prawnej.

Do środków i form agitacji wyborczej należą między innymi:

• Plakaty, transparenty z hasłami wyborczymi, reklamy - można umieszczać je między innymi na tablicach i słupach ogłoszeniowych, ścianach budynków, przystankach, latarniach itp., ale tylko po uzyskaniu zgody właściciela albo zarządcy miejsca, w którym mają być umieszczone/naklejone materiały wyborcze. Wszelkie materiały muszą być tak naklejane, żeby można było je usunąć po zakończeniu wyborów bez żadnych szkód,

• Spotkania kandydatów z wyborcami - kandydaci prowadzą w ramach agitacji wyborczej spotkania z wyborcami, podczas których prezentują swoje programy, rozmawiają z wyborcami i odpowiadają na ich pytania,

• Ulotki i broszury - rozpowszechnianie ulotek, broszur i materiałów, które zawierają informacje o kandydatach i ich programy wyborcze, może zachęcić wyborców do głosowania na danego kandydata,

• Informacje w mediach, audycje, debaty, wywiady - Kodeks wyborczy stanowi, że "Komitetom wyborczym, których kandydaci zostali zarejestrowani przysługuje, w okresie od 15 dnia przed dniem wyborów do dnia zakończenia kampanii wyborczej, prawo do rozpowszechniania nieodpłatnie audycji wyborczych, w programach publicznych nadawców radiowych i telewizyjnych na koszt tych nadawców".

Czas przeznaczony na nieodpłatne audycje wyborcze w programach publicznych nadawców oraz ramowy podział tego czasu określa KRRiT. Czas antenowy, który przysługuje jednemu komitetowi wyborczemu, nie może być odstępowany innemu komitetowi wyborczemu.

Dodatkowo każdy komitet wyborczy może także w ramach agitacji wyborczej rozpowszechniać odpłatnie audycje wyborcze w programach publicznych i niepublicznych nadawców radiowych i telewizyjnych.

Jakie czynności są niedozwolone w ramach agitacji wyborczej?

Agitacja ma swoje istotne ograniczenia, które sprawiają, że kandydaci, komitety wyborcze czy też sami wyborcy muszą być ostrożni, co do niektórych form i miejsc jej prowadzenia. Zakazy te są uzasadnione zazwyczaj powszechnie przyjętymi w społeczeństwie normami oraz apolitycznym charakterem administracji publicznej lub na przykład państwowych formacji i jednostek edukacyjnych. Z tych względów ustawodawca zawarł w Kodeksie wyborczym szereg takich zakazów.

I tak na przykład zgodnie z art. 108 § 1 Kodeksu wyborczego "zabrania się prowadzenia agitacji wyborczej:

1) na terenie urzędów administracji rządowej i administracji samorządu terytorialnego oraz sądów;

2) na terenie zakładów pracy w sposób i formach zakłócających normalne funkcjonowanie;

3) na terenie jednostek wojskowych i innych jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej oraz oddziałów obrony cywilnej, a także skoszarowanych jednostek podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych."

Ponadto, zgodnie z § 2 "zabroniona jest agitacja wyborcza na terenie szkół wobec uczniów."

Zgodnie z art. 108a. § 1 Kodeksu wyborczego "zabrania się komitetom wyborczym, kandydatom oraz wyborcom prowadzącym agitację wyborczą na rzecz komitetów wyborczych lub kandydatów organizowania loterii fantowych, innego rodzaju gier losowych oraz konkursów, w których wygranymi są nagrody pieniężne lub przedmioty o wartości wyższej niż wartość przedmiotów zwyczajowo używanych w celach reklamowych lub promocyjnych."

Zgodnie z § 2 tegoż artykułu "zabrania się podawania lub dostarczania, w ramach prowadzonej agitacji wyborczej, napojów alkoholowych nieodpłatnie lub po cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania, nie wyższych od ceny nabycia lub kosztów wytworzenia."

Zgodnie z § 3 "zabrania się w ramach prowadzonej agitacji wyborczej, nieodpłatnego rozdawania przedmiotów o wartości wyższej niż wartość przedmiotów zwyczajowo używanych w celach reklamowych lub promocyjnych."

Zabroniona jest także agitacja wyborcza w lokalu wyborczym oraz na terenie budynku, w którym ten lokal się znajduje.

Należy zaznaczyć, że złamanie przepisów prawa wyborczego, w tym naruszenie zakazów zawartych w Kodeksie wyborczym może wiązać się z dotkliwymi karami.

Link sponsorowany