Wolontariat — na czym polega i jakie korzyści z niego czerpiemy?

Wolontariat pomaga łagodzić problemy dotykające naszą społeczność, takie jak nierówność społeczna, przemoc, zmiany klimatyczne. Jest sposobem na produktywne wykorzystanie naszego czasu. Dzięki wolontariatowi możemy poszerzać naszą wiedzę o świecie i rozwijać empatię. Stanowi on jedną z najważniejszych form społecznego zaangażowania, opartą na bezinteresownej pomocy i pracy na rzecz innych ludzi oraz wspólnoty. Wolontariat to istotny element budowania społeczeństwa obywatelskiego, który pełni kluczową rolę w rozwoju społecznym, edukacyjnym, kulturalnym i ekologicznym.

Zarówno studenci, jak i absolwenci mają wiele powodów, dla których warto rozważyć uczestnictwo w wolontariacie. Jest to dla nich szansa na rozwijanie umiejętności zawodowych, nawiązanie kontaktów branżowych, a jednocześnie zdobycie praktycznego doświadczenia zawodowego.

Wolontariat — co to jest?

Wolontariat to świadczenie pomocy osobie, lub organizacji bez osiągania korzyści finansowych. Osoba, która poświęca swój czas, jest wolontariuszem.

Co ważne, firmy działające w celach komercyjnych nie mogą wykorzystywać pracy wolontariuszy w ramach swojej działalności gospodarczej.

Wolontariusz — kim jest?

Podstawowy akt prawny, który reguluje aktywność wolontariacką, stanowi Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, tj. Dz.U. z 2020 r. poz. 1057. Zgodnie z ustawą definicja wolontariusza brzmi:

"Osoba, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w ustawie"

Ustawa określa: definicję wolontariatu, kto może być wolontariuszem, na czyją rzecz wolontariusz może świadczyć pracę, prawa i obowiązki wolontariusza oraz prawa i obowiązki korzystającego z pracy wolontariusza.

Kto może zostać wolontariuszem?

Wolontariuszem może zostać każda osoba fizyczna, niezależnie od:

• wieku — nie ma ograniczeń wiekowych, jednak w przypadku osób nieletnich wymagana jest zgoda rodziców lub opiekunów.

• sytuacji na rynku pracy — osoby pracujące, studenci, bezrobotne, samozatrudnione, emeryci, renciści.

• brak zdolności do czynności prawnej lub jej ograniczenia — nie wyklucza osoby z potencjalnego uczestnictwa w wolontariacie, o ile przepisy szczególne nie określają inaczej.

Rodzaje wolontariatu

Wolontariusze mają możliwość angażować się w różnorodne działania, takie jak opieka nad osobami starszymi lub chorymi, pomoc dzieciom, opieka nad zwierzętami. Prace wykonywane przez wolontariuszy w różnych stowarzyszeniach i fundacjach obejmują proste prace biurowe, zbieranie funduszy, dyżury na infoliniach, zarządzanie stronami internetowymi, udział w kampaniach informacyjnych, wsparcie przy organizacji imprez, a także pomoc w codziennej działalności danej instytucji.

Najczęściej spotykane formy wolontariatu to:

• Wolontariat w organizacjach pozarządowych, np. fundacjach czy stowarzyszeniach

• Wolontariat w schronisku

• Wolontariat w domu dziecka

• Wolontariat w szpitalu czy hospicjum

• Wolontariat sportowy (np. pomoc w organizacji dużych imprez, jak maratony)

• Wolontariat związany z działaniami na rzecz przyrody jak np. rekultywacja zdegradowanego obszaru, ratowanie zwierząt, oczyszczanie rzek i mórz, sadzenie drzew itp.

Wolontariat pracowniczy

Wolontariat pracowniczy to praktyka, w której pracodawca inicjuje i wspiera zaangażowanie swoich pracowników w działalność społeczną. Pracownicy, którzy chcą być wolontariuszami, świadczą różnego rodzaju prace, wykorzystując swoje kompetencje, a pracodawca umożliwia im podejmowanie takich inicjatyw oraz wspiera ich działania.

Wolontariat pracowniczy stanowi doskonały sposób na integrację wartości społecznych z działalnością biznesową, przyczyniając się do tworzenia pozytywnego wpływu na społeczność i otoczenie

Jakie są korzyści z wolontariatu?

Wolontariat niesie ze sobą wiele korzyści zarówno dla osób zaangażowanych, jak i dla społeczności i organizacji, które korzystają z ich wsparcia.

Oto niektóre z głównych korzyści wynikających z wolontariatu:

Samoocena i satysfakcja — działalność wolontariacka może wpłynąć pozytywnie na poczucie własnej wartości i zwiększyć satysfakcję z życia, ponieważ pomaga ludziom czuć się potrzebnymi i docenionymi.

Poczucie celu — osoby starsze, emeryci mogą odnaleźć nowy sens i kierunek w swoim życiu, pomagając innym. Niezależnie od wieku i sytuacji życiowej wolontariat może pomóc oderwać myśli od własnych zmartwień, pobudzić psychicznie.

Możliwość nawiązywania kontaktów społecznych — wolontariat to doskonała okazja do poznawania nowych ludzi, budowania relacji i nawiązywania wartościowych kontaktów społecznych.

Rozwój umiejętności, zdobywanie doświadczenia zawodowego — to okazja do wykorzystania istniejących oraz rozwoju nowych kompetencji (miękkich i twardych), to również szansa, by zdobyć wiedzę na temat zawodu, obserwując doświadczonych profesjonalistów i wykonując zadania pod ich nadzorem.

Wspieranie pasji — wolontariusze mają możliwość realizacji swoich pasji i przekształcania ich w działania społecznie użyteczne.

Rozwój kariery zawodowej — pracodawcy poszukują kandydatów, którzy wykazują zaangażowanie, lojalność i gotowość do wniesienia wkładu w rozwój społeczeństwa, a wolontariat stanowi wyraz takiego zaangażowania. Jest to element w CV, który daje wolontariuszom większe szanse na znalezienie pracy.

Umowa o wolontariat — prawa i obowiązki wolontariusza

Jeśli wolontariat trwa dłużej niż 30 dni, organizacja, dla której pracujesz jako wolontariusz, musi sporządzić pisemną umowę o wolontariat. Jest to formalny dokument regulujący zasady i warunki, na jakich wolontariusz podejmuje się działalności wolontariackiej.

Wolontariusz ma obowiązek starannie wykonywać powierzone obowiązki, a w sytuacji, gdy jest odpowiedzialny za mienie instytucji, zobowiązany jest do jego rzetelnego zarządzania oraz gotowości do udzielenia dokładnych wyjaśnień na ten temat w dowolnym momencie.

Z kolei organizacja prowadząca projekt wolontariatu, zwana zleceniodawcą, ma obowiązek zapewnić wolontariuszowi informacje dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ewentualnych zagrożeń, które mogą wpłynąć na zdrowie lub życie wolontariusza. Ponadto, w ramach odpowiedzialności organizacji, która korzysta z usług wolontariusza, należy zapewnić środki ochrony osobistej, szczególnie w przypadku, gdy wolontariat odbywa się w miejscu, gdzie istnieje ryzyko zdrowotne, np. w szpitalu. Również, jeśli wolontariusz zostaje oddelegowany w podróż służbową, na przykład w celu uczestnictwa w szkoleniu, to koszty podróży i wyżywienia pokrywa organizacja.

Wolontariusz ma obowiązek rzetelności w wykonywaniu obowiązków, zwłaszcza jeśli jest odpowiedzialny za mienie organizacji, a zleceniodawca powinien zapewnić wolontariuszowi odpowiednie informacje i środki ochrony w celu zminimalizowania potencjalnych zagrożeń w miejscu wykonywania pracy wolontariackiej.

Jeśli chodzi o wydatki związane ze szkoleniem wolontariuszy, organizacja nie jest zobowiązana do ich pokrycia. Niemniej jednak często organizacje, dążąc do właściwego przygotowania wolontariuszy do wykonywania ich zadań, dobrowolnie decydują się na sfinansowanie tych szkoleń lub przeprowadzają je samodzielnie. Takie szkolenie stanowi jedną z potencjalnych korzyści związanych z wolontariatem i jest formą inwestycji w rozwój wolontariuszy.

Zleceniodawca ma obowiązek zapewnienia wolontariuszowi ubezpieczenia NNW (od następstw nieszczęśliwych wypadków), może także zdecydować się na zakup ubezpieczenia OC (od odpowiedzialności cywilnej), choć nie jest to wymóg. Jednak w wielu sytuacjach stanowi to formę zabezpieczenia przed ewentualnymi szkodami, które mogą wyniknąć z działań wolontariuszy.