Przerwa w pracy — wszystko o czym trzeba pamiętać!

Każdy przedsiębiorca zatrudniający pracowników na podstawie umowy o pracę zobowiązany jest do przestrzegania zasad kodeksu pracy. Kodeks pracy określa prawa i obowiązki zarówno pracodawcy jak i pracownika. Pracownicy mają prawo do wynagrodzenia za wykonaną pracę, do wypoczynku czyli płatnych urlopów, do równego traktowania, a także do przerwy w pracy. Kodeks pracy jak i inne ustawy oraz rozporządzenia regulują czas przerwy oraz komu one przysługują. Czym jest przerwa w pracy? Jakie przerwy w pracy obowiązany jest zapewnić pracownikom pracodawca? Czy przerwy w pracy przysługują każdemu pracownikowi? Zapraszamy do lektury.

Rodzaje przerw w pracy

Czas pracy to okres kiedy pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy w wyznaczonym miejscu. Przerwa w pracy to czas wolny przysługujący pracownikowi i jest regulowana przepisami. Kodeks pracy w rozdziale III określa okresy odpoczynku pracowników. Definiuje odpoczynek dobowy, tygodniowy oraz przerwy wliczane do czasu pracy.

Kodeks pracy oraz pozostałe ustawy i rozporządzenia podają następujące rodzaje przerw w pracy przysługujące wszystkim bądź niektórym grupom pracowników:

• Odpoczynek całodobowy i jednotygodniowy.

• Przerwy wliczane do czasu pracy (tzw. przerwa śniadaniowa) uwzględniają dobowy wymiar czasu pracy.

• Przerwy dla osób wykonujących pracy przy komputerze, obciążającymi narząd wzroku.

• Dodatkowe przerwy dla pracownic karmiących dziecko.

• Przerwy dla pracownic w ciąży.

• Przerwy dla pracowników młodocianych.

• Przerwy w pracy dla niepełnosprawnych pracowników zatrudnionych w firmie.

• Nieobowiązkowe, dodatkowe przerwy w pracy w przypadku pracy monotonnej, w warunkach szczególnie uciążliwych, najczęściej dotyczy pracowników fizycznych (art. 145 kodeksu pracy).

Podstawowe przerwy w pracy

W kodeksie pracy określono dobowy wymiar czasu pracy oraz wymiar przerwy w pracy wliczanej do czasu pracy. Prawo do odpoczynku dobowego oraz tygodniowego w pewnym sensie jest również przerwą od pracy, gdyż w tym czasie pracownik nie świadczy pracy tylko wypoczywa. Kodeks pracy precyzuje ile wynosi dobowy i tygodniowy wymiar czasu pracy w zależności od systemu pracy.

Art. 134 kodeksu pracy wskazuje wymiar przerwy wliczanej do czasu pracy w zależności od dobowego wymiaru czasu pracy. Podstawą do długości przerwy jest przepracowanie odpowiedniej liczby godzin w ciągu dnia pracy.

Zgodnie z nim przerwa w pracy (często nazywana przerwą śniadaniową) wynosi:

• 15 minut przerwy, gdy dobowy wymiar czasu wynosi co najmniej 6 godzin (jedna przerwa w pracy).

• Dodatkowej przerwy 15 min, gdy w ciągu doby pracownik pracuje ponad 9 godzin.

• Dodatkowa przerwa – 15 min, w przypadku pracy trwającej ponad 16 godzin.

Najbardziej znanym rodzajem przerwy jest np. przerwa śniadaniowa, najczęściej wykorzystywana jest przez pracowników na zjedzenie posiłku czy też załatwienie spraw osobistych. Przerwa ta obowiązuje również w równoważnym systemie czasu pracy.

Kodeks pracy przewiduje możliwość wprowadzenia dodatkowej przerwy na spożycie posiłku. Wprowadza się ją do regulaminu pracy lub uwzględnia w układzie zbiorowym pracy, jednak nie jest ona wliczana do czasu pracy. Przepisy nie określają przeznaczenia przerwy śniadaniowej, więc pracownik może ją wykorzystać w dowolny sposób.

Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe pracownikom zatrudnionym do pracy przy komputerze przysługuje 5-minut przerwy w pracy, wliczonej do czasu pracy, po każdej przepracowanej godzinie przy obsłudze monitora ekranowego. O ile nie występuje łączenie przemienne pracy związanej z obsługą monitora ekranowego z innymi rodzajami prac. O ile są to prace nie obciążającymi narządu wzroku i wykonywane jest w innych pozycjach ciała przy nieprzekraczaniu godziny nieprzerwanej pracy przed ekranem.

Zgodnie z art. 187 KP pracownica karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw wliczanych do czasu pracy, gdy wymiar jej pracy przekracza 6 godzin w ciągu doby. Pracownica karmiąca więcej niż jedno dziecko ma prawo do dwóch przerw 45 minutowych na karmienie. Przerwy te mogą być na wniosek pracownicy udzielane łącznie lub oddzielnie. Jeśli czas pracy pracownicy wynosi poniżej 4 godzin dziennie nie przysługują jej przerwy na karmienie.

Zgodnie z kodeksem pracy młodociany pracownik ma określone normy czasu pracy. Gdy jego dobowy wymiar czasu pracy przekracza 4,5 godziny pracodawca obowiązany wprowadzić przerwę trwającą nieprzerwanie 30 minut wliczaną do czasu pracy.

Dodatkowa przerwa w pracy przysługuje pracownikom niepełnosprawnym. Ustawowa przerwa w pracy jest dla tej grupy pracowników przedłużona. Zgodnie z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom z orzeczonym stopniem niepełnosprawności 15 minut przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub odpoczynek.

Przerwa w pracy przy pracach uciążliwych

W przypadku pracowników wykonujących pracę w warunkach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia pracodawca może skrócić czas pracy poniżej norm. Może to polegać np. na ustanowieniu przerw w pracy, które wlicza się do czasu pracy. Zasada ta obowiązuje w przypadku pracy szkodliwej, niebezpiecznej jak i monotonnej. Jeśli pracownik wykonuje zajęcia wymienione powyżej pracodawca powinien zadbać o komfort jego pracy, aby zwiększyć jego wydajność. W przypadku pracy stojącej czy pracy fizycznej nie ma obowiązku wprowadzania dodatkowych przerw.

Podsumowanie

Niezależnie czy pracodawca zobowiązany jest wprowadzić jedną przerwę czy więcej, powinien mieć na uwadze nie tylko wymagania przepisów. Najważniejsze to zapewnienie komfortu racy pracownikom, gdyż tylko wtedy będą oni pracować wydajnie. Dlatego przy wprowadzeniu przerw w pracy należy kierować się dobrem pracowników, a to przełoży się na zaangażowanie pracowników.