Podmioty powiązane, jak i po co weryfikować powiązania między firmami?

Definicja podmiotów powiązanych związana jest z relacjami między nimi. Podmioty gospodarcze mogą być ze sobą powiązane na różne sposoby, zarówno pośrednio lub bezpośrednio, a także z uwagi na kapitał oraz na relacje osobowe. Między firmami mogą występować powiązania rodzinne, powiązania kapitałowe, powiązania wynikające ze stosunku pracy i inne. Powiązania mogą występować pomiędzy podmiotami krajowymi, ale również podmiotami krajowymi i zagranicznymi. Jak sprawdzić czy podmioty gospodarcze są powiązane? Czy i dlaczego zweryfikować powiązania pomiędzy podmiotami? Czy pomimo braku istnienia powiązań kapitałowych między firmami należy sprawdzić inne powiązania? Gdzie szukać informacji o powiązaniach między interesującymi nas podmiotami? Postaramy się odpowiedzieć na te pytania.

Kiedy podmiot gospodarczy staje się podmiotem powiązanym?

Podmioty są powiązane jeśli występuje zależność związana z osobami lub kapitałem. Zależności te mogą mieć wpływ na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych. O podmiotach powiązanych zgodnie z brzmieniem ustawy o CIT oraz ustawy o podatku dochodowym mówi się, gdy:

• jeden podmiot wywiera znaczący wpływ co najmniej na jeden inny podmiot;

• podmioty, na które wywiera znaczący wpływ inny podmiot lub małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia osoby fizycznej (musi występować znaczący wpływ na co najmniej jeden podmiot);

• dotyczy to podatnika i jego zagranicznego zakładu;

• występuje spółka niemająca osobowości prawnej i jej wspólnicy.

Zgodnie z ustawą o podatkach dochodowych podmiotem powiązanym jest podmiot biorący udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu innym podmiotem lub w jego kontroli albo posiadający udział w kapitale tego innego podmiotu.

Rodzaje powiązań między podmiotami gospodarczymi

Podmioty powiązane można podzielić ze względu na rodzaje powiązań pomiędzy nimi. Jakie rodzaje powiązań bezpośrednich lub powiązań pośrednich można wyróżnić? Często występują powiązania osobowe.

Relacje osobowe — występują, gdy pomiędzy podmiotami występuje zależność ze względu na osoby, które mają bezpośredni wpływ na podejmowane decyzje co do przeprowadzanych operacji gospodarczych. W takim przypadku możemy wyróżnić kilka typów powiązań:

• majątkowe — o powiązaniach majątk0wych mówimy, gdy pomiędzy podmiotami występują stosunki sprawiające, że ich majątki są ze sobą połączone np. w przypadku, gdy występuje współwłasność aktywów o dużej wartości. Wtedy może powstać podejrzenie, że te podmioty będące ze sobą w relacji majątkowej, mogą zawierać transakcje na warunkach odbiegających od rynkowych, aby osiągnąć wspólny cel. Powiązania majątkowe występują między innymi poprzez umowy: spółki osobowej, franczyzy, wspólnego przedsięwzięcia, itp.;

• rodzinne — występują, gdy istnieje pokrewieństwo osób, które zarządzają różnymi podmiotami gospodarczymi. O podmiotach powiązanych mówimy wtedy, gdy pomiędzy tymi osobami występuje małżeństwo, pokrewieństwo lub powinowactwo (do drugiego stopnia). Ustalenie stosunków rodzinnych ma znaczenie tylko w relacjach krajowych;

• wynikające ze stosunku pracy — mówimy o nich, wtedy, gdy transakcji dokonuje spółka, w której dana osoba pełni funkcje zarządcze z podmiotem, w którym ta sama osoba jest zatrudniona (na podstawie umowy o pracę) i bezpośrednio lub pośrednio wpływa na decyzje gospodarcze;

• zarządczo-kontrolne — występują wtedy, gdy ta sama osoba pełni w podmiotach funkcje zarządzające lub kontrolne (np. w dwóch różnych firmach). Ryzyko występowania powiązań dotyczy relacji krajowych, jak i międzynarodowych.

Kolejny typ powiązań — powiązania kapitałowe dotyczą własności udziałów w spółkach lub np. praw do zysków (bezpośrednie lub pośrednie). W ustawie określone są przypadki, kiedy występuje wywieranie znaczącego wpływu. Wyróżnia się następujące powiązania:

• bezpośrednie — ma miejsce, gdy spółka A ma udziały w spółce B. Bezpośrednie powiązanie występuje gdy udział w kapitale innego podmiotu wynosi co najmniej 25%;

• pośrednie — powiązanie pośrednie ma miejsce wtedy, gdy spółka A ma 80% udziałów w spółce B, a spółka B ma 50% udziałów w spółce C. Wtedy pomiędzy spółkami A i C występuje powiązanie pośrednie, a pomiędzy spółkami A i B oraz B i C powiązanie bezpośrednie. Jednym słowem dany podmiot posiada udziały w kapitale drugiego, a ten z kolei w innym podmiocie.

Dlaczego i jak sprawdzić powiązania osobowe i kapitałowe między firmami?

Sprawdzenie i przeanalizowanie powiązań występujących pomiędzy podmiotami ma istotne znaczenie z punktu widzenia bezpieczeństwa transakcji oraz przepisów dotyczących cen transferowych. Gdy podmiot będący członkiem zarządu jednego podmiotu bierze udział formalnie w podejmowaniu znaczących decyzji innego podmiotu, w takiej sytuacji w przypadku transakcji pomiędzy podmiotami może pojawić się ryzyko występowania powiązań i konieczność odpowiedniego dostosowania transakcji i przygotowania dokumentacji cen transferowych.

Ceny transferowe (Transfer Pricing) to ceny transakcyjne stosowane we wszelkich transakcjach realizowanych przez podmioty powiązane. Przepisy obowiązujące w zakresie ustalania cen transferowych oraz sposobów ich dokumentacji dotyczą krajowych i zagranicznych podmiotów powiązanych. Nawiązując współpracę z daną firmą, przede wszystkim należy ustalić, czy jest to podmiot powiązany, aby określić specjalne warunki transakcji oparte o przepisy o cenach transferowych. Obowiązek dokumentacyjny ma na celu zapobieganie nadużyciom dotyczącym transferów środków dokonywanych pomiędzy podmiotami powiązanymi. Pozwala to organom podatkowym na zweryfikowanie cen stosowanych w transakcji i porównania ich z cenami rynkowymi. Analiza i uporządkowanie powiązań występujących w grupie podmiotów oraz wyjaśnianie wszelkich wątpliwości przed przystąpieniem do identyfikacji transakcji, które mogą podlegać obowiązkowi dokumentacyjnemu to dobra praktyka. Ustalenie powiązań pomiędzy podmiotami umożliwiają rejestry: CEIDG i KRS. Podanie nazwy badanych spółek lub innych danych tj.: numer KRS, NIP czy REGON pozwala na uzyskanie informacji o powiązaniach i sprawdzić, czy dany podmiot posiada relacje z innymi podmiotami gospodarczymi oraz na czym one polegają. Można także sprawdzić powiązania historyczne spółek. Forma graficzna pozwala łatwiej wykryć powiązania pośrednie.

Istnieją inne podobne narzędzia internetowe pozwalające wykryć udział w kapitale, powiązania rodzinne i inne relacje pomiędzy podmiotami gospodarczymi. Jednym z nich jest wyszukiwarka powiązań firm dostępna na vortalu https://www.owg.pl/. Dzięki takiemu rozwiązaniu można szybko i precyzyjnie znaleźć powiązania pomiędzy interesującymi nas podmiotami.

Podsumowanie

Analizując i mówiąc o podmiotach powiązanych trzeba zbadać ich powiązania kapitałowe, majątkowe oraz osobowe. Dlaczego należy sprawdzać powiązania pomiędzy podmiotami, z którymi chcemy współpracować? To nie tylko kwestia bezpieczeństwa, ale również obowiązku wynikającego z przepisów prawa podatkowego. Wykrycie tych powiązań może mieć znaczący wpływ na decyzje gospodarcze podmiotu. Niewykrycie i brak wykazania powiązań pomiędzy spółkami, podmiotami może mieć poważne konsekwencje dla podatnika, przede wszystkim w postaci kar i sankcji administracyjnych.