Pigmenty i barwniki kosmetyczne — czym są?

Dobór odpowiednich pigmentów stanowi ważny element w procesie tworzenia kosmetyków — kolory kremów, balsamów czy kosmetyków do makijażu mają istotny wpływ na nasze zmysły, estetykę produktu, podnoszą ich jakość i zapewniają im lepszą funkcjonalność. Barwniki stosowane do produkcji kosmetyków są starannie wybierane z uwagi na swoje właściwości, zapewniając trwałość koloru oraz bezpieczeństwo dla skóry.

Czym dokładnie są barwniki i jaką rolę odgrywają w procesie tworzenia kosmetyków?

Czym są barwniki kosmetyczne?

Barwniki są to związki chemiczne, które posiadają zdolność do intensywnego pochłaniania i przekształcania energii promieniowania elektromagnetycznego w zakresie widzialnym, bliskiego ultrafioletu oraz bliskiej podczerwieni, i które nadają lub przekazują tę własność innym substancjom. Wykorzystywane są do zmiany koloru zewnętrznych części ciała lub nadawania barwy produktom kosmetycznym. W zależności od przeznaczenia produkty kosmetyczne barwi się z różną intensywnością. Aby uzyskać trwały kolor i dobre właściwości kryjące kosmetyków kolorowych, takich jak kredki do ust, szminki, pudry, cienie do powiek czy lakiery do paznokci, stosuje się większą ilość barwników, natomiast w przypadku produktów takich krem czy szampon do włosów stosuje się mniejsze ilości substancji barwiących — w tym przypadku zastosowane barwniki mają na celu jedynie nadać im estetyczny wygląd.

Dlaczego dodaje się barwniki do kosmetyków?

Barwienie poprawia walory estetyczne produktu — dzięki zastosowanym substancjom barwiącym stosowanie preparatu jest przyjemniejsze i bardziej komfortowe. W przypadku kosmetyków do makijażu barwniki stanowią ich podstawę — pozwalają uzyskać pożądany efekt. Dodatkowo barwniki umożliwiają zharmonizowanie zapachu z kolorem kosmetyku.

Barwniki kosmetyczne — podział

Ze względu na pochodzenie wyróżniamy:

• barwniki naturalne (pozyskiwane z surowców pochodzenia roślinnego, mineralnego lub zwierzęcego);

• barwniki syntetyczne.

Pod kątem ich rozpuszczalności, barwniki zostały podzielone na:

• nierozpuszczalne w wodzie i innych rozpuszczalnikach;

• rozpuszczalne się w wodzie i innych rozpuszczalnikach.

Barwniki, pigmenty i laki — czym się różnią?

Substancje barwiące stosowane w przemyśle kosmetycznym możemy podzielić na barwniki i pigmenty. Różnica polega na rozpuszczalności — barwniki to związki rozpuszczalne, a barwniki nierozpuszczalne w wodzie nazywa się pigmentami. Wyróżniamy pigmenty organiczne, nieorganiczne i perłowe. Głównymi pigmentami syntetycznymi stosowanymi w kosmetykach są pigmenty białe, jak dwutlenek tytanu i tlenek cynku; pigmenty kolorowe (tlenek żelaza, tlenek chromu, fioletowa ultramaryna, wodorotlenek żelaza, tlenek chromu); pigmenty czarne (czterotlenek żelaza) czy pigmenty perłowe (tlenek tytanu, wodorotlenek bizmutu i mika). W recepturach kosmetyków możemy spotkać pigmenty organiczne, perłowe i nieorganiczne. Substancje barwiące używane w kosmetykach są oznaczane symbolem C.I. oraz numerem danego barwnika, na przykład CI 77891 to dwutlenek tytanu (biały barwnik kosmetyczny).

Co do barwników, mogą one być pochodzenia naturalnego lub syntetycznego. Istnieje możliwość przekształcenia rozpuszczalnego w wodzie barwnika w nierozpuszczalną w wodzie pochodną. Takie pochodne znane są jako laki. Barwniki naturalne są zazwyczaj pochodzenia roślinnego, jak np. henna — najstarszy znany barwnik roślinny.

Barwniki naturalne

Barwniki naturalne znane są i stosowane od wieków, szczególnie teraz, kiedy konsumenci poszukują kosmetyków bez dodatku chemii. Są to substancje pochodzenia roślinnego, zwierzęcego (np. karmin lub purpura tyryjska) lub mineralnego. Najczęściej znajdują one zastosowanie w preparatach segmentu kosmetyki kolorowej, takich jak fluidy, pudry, kredki do ust, szminki, błyszczyki, róże do policzków, cienie do powiek, tusze do rzęs, lakiery do paznokci. Wykorzystuje się je także do produkcji olejków do opalania i kąpieli, oraz wielu innych produktów. Naturalne barwniki stosowane są także w celach upiększających — poprawiają wygląd, maskują niedoskonałości oraz korygują drobne defekty skóry.

Do naturalnych pigmentów zaliczamy chlorofil — zielony barwnik pozyskiwany m.in. z pokrzywy lub i lucerny, stosowany jest najczęściej do barwienia szamponów, czy past do zębów; betaninę (czerwień buraczana), błękit indygowy (indygo), szafran (wykorzystywany w produkcji szminek); karoteny — barwniki w kolorach od żółtego poprzez pomarańczowy aż po czerwony, na szeroką skalę stosowane w kosmetykach do opalania; flawony o barwach od żółtej do pomarańczowej oraz antocyjany — barwniki koloru czerwonego, niebieskiego lub fioletowego, pozyskiwane z owoców borówki czernicy, bzu czarnego, aronii, czarnej porzeczki. Oprócz właściwości koloryzujących barwniki mają jeszcze jeden pozytywny aspekt — są źródłem cennych składników odżywczych i posiadają właściwości prozdrowotne, np. chlorofil działa antyseptyczne, nawilża i łagodzi.

Jednym z najstarszych barwników naturalnych jest Henna — substancja znana i wykorzystywana od tysięcy lat do farbowania włosów, brwi i rzęs. Pozyskiwana jest z pędów i liści krzewu lawsonii, a uzyskany pigment ma naturalną rudą barwę. Dodatki barwnikowe pozwalają rozszerzyć jej paletę kolorów aż do ciemnego brązu. Obecnie henna wykorzystywana jest w głównie w preparatach do pielęgnacji i koloryzacji, w salonach kosmetycznych wykorzystuje się ją w zabiegach barwienia brwi oraz rzęs.

Barwniki syntetyczne

Barwniki syntetyczne to grupy związków, które uzyskiwane są na drodze chemicznej syntezy. Pigmenty nieorganiczne charakteryzują się większą intensywnością barwienia, lepszą siłą krycia, odpornością na rozpuszczalniki oraz trwałością w porównaniu z wytrącającymi się kolorami, dlatego są szeroko stosowane w kosmetykach, takich jak szminki, róże i podkłady. Do najpopularniejszych barwników syntetycznych należą: tlenek cynku, tlenek tytanu, ditlenek tytanu, fluoresceina.

Barwniki kosmetyczne a normy bezpieczeństwa

Aby zachować najwyższy poziom bezpieczeństwa kosmetyków i produktów higieny osobistej, producenci kosmetyków muszą przestrzegać ustalonych norm bezpieczeństwa. Substancje barwiące użyte w wyrobach kosmetycznych, muszą spełniać określone normy. Barwniki nie mogą zawierać substancji toksycznych, takich jak arsen, ołów czy miedź, i muszą być bezpieczne dla zdrowia. Na podstawie art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 30 marca 2001 r. o kosmetykach (Dz. U. Nr 42, poz. 473, z późn. zm.) producenci mogą stosować jedynie substancje, które znalazły się na liście barwników dozwolonych do stosowania w kosmetykach zawartych w Załączniku nr 3 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 30.03.2005 r.

Wszystkie substancje barwiące stosowane w przemyśle kosmetycznym, muszą przejść gruntowne badania pod kątem dermatologicznym i toksykologicznym. Dopiero kiedy przejdą serię testów, mogą zostać zatwierdzone do użytku i umieszczone na liście dopuszczonych barwników.