Czterobrygadówka — co musisz o niej wiedzieć?

Praca zmianowa czyli tzw. czterobrygadówka to model zmianowy oparty na pracy w ruchu ciągłym. Prawo pracy dopuszcza i określa zasady pracy w ruchu ciągłym (art. 138 k.p.). W praktyce model zmianowy oparty na pracy ciągłej tzw. czterobrygadówki jest możliwy pod warunkiem, że pracodawca przestrzega wymiaru czasu pracy i pozostałych przepisów wynikających z Kodeksu pracy. Pracodawca może wprowadzić zmianowy system pracy, gdy wymaga tego technologia produkcji.

Na czy polega czterobrygadowy system pracy? Czym jest czterobrygadówka? Jakie są przeciętne normy czasu pracy? Jakie zakłady pracy stosują zmianowy system pracy? Jak kształtują się przerwy w pracy zmianowej? Jak wygląda zapewnienie gwarantowanego Kodeksem pracy odpoczynku dla pracowników? Jak sporządza się harmonogram pracy dla pracownika przy planowaniu czasu pracy? Czy pracownicy chcą pracować w systemie zmianowym? Jakie są obowiązki pracodawcy? Czy zmianowy system czasu pracy obejmuje także pracę w soboty i niedziele? Kiedy pracownikowi przysługują dni wolne? Postaramy się odpowiedzieć na powyższe pytania.

Czterobrygadowy system pracy

Czterobrygadówka stosowana jest najczęściej w zakładach pracy i firmach produkcyjnych, gdzie ważne jest zapewnienie ciągłości produkcji ze względu na stosowaną technologię produkcji, są to np. huty szkła. Ma zapewnić zwiększenie wydajności i lepsze wykorzystanie urządzeń produkcyjnych. W tym systemie czasu pracy produkcja trwa 24 godziny na dobę i 7 dni w tygodniu. Należy tak zaplanować harmonogram pracy, aby zapewnić normy odpoczynku pracownikom.

Pracownicy podzieleni są na cztery grupy, powszechnie nazywane brygadami. Jest to model pracy na trzy zmiany. Bez względu od przynależność do określonej brygady, wszyscy pracownicy wykonują te same obowiązki zawodowe, w ruchu ciągłym pracy zmianowej, ale w innym czasie tj. zmiana poranna, popołudniowa i nocna. Również w weekendy i święta. Dzięki temu systemowi pracy stanowiska pracy są obsadzone o każdej porze dnia i nocy.

Czterobrygadowy system pracy w praktyce wygląda następująco pracownicy (przykładowy harmonogram pracy) zaczynają pracę na danym stanowisku jako pierwsza zmiana (poranna) o godz. 6.00 i kończą ją o 14.00 (cztery dni pracy). Kolejna grupa pracowników ma drugą zmianę (popołudniową), od godz. 14.00 do 22.00. Pracownicy trzeciej grupy przychodzą wtedy na trzecią zmianę (nocną), od 22.00 – 6.00. Z kolei brygada czwarta ma dzień wolny i w tym czasie odpoczywa. Podsumowując po dniach pracy przysługuje dzień wolny, zgodnie z grafikiem. Każda z brygad czterobrygadówki pracuje w ramach jednego wcześniej ustalonego grafiku. Jest to praca w podstawowym systemie czasu pracy czyli 8 godz. na dobę, przeciętnie 5 dni pracy w tygodniu.

Harmonogram pracy jest przekazywany pracownikom firmy przynajmniej z tygodniowym wyprzedzeniem. W praktyce przełożeni ustalają grafik na miesiąc, pół roku lub nawet rok, co znacznie ułatwia organizację pracy, planowanie urlopów, dni wolne od pracy zgodzie z obowiązującymi przepisami. itp. Należy pamiętać o ogólnym wymiarze czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, aby zapewnić zachowanie norm odpoczynku podanych w kodeksie pracy. Jeśli praca przypada w święto, pracodawca ma obowiązek zapewnić dzień wolnego w terminie sześciu dni poprzedzających święto lub 6 dni po nim. Podobnie w przypadku pracującej niedzieli. Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pracownikom przynajmniej jednej niedzieli wolnej w miesiącu. Gdy rozkład czasu pracy obejmujący pracę w niedziele i święta, to pracownikom zapewnia się w przyjętym okresie rozliczeniowym odpowiadającą łączną liczbę dni wolnych od pracy co najmniej liczbie niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy przypadających w tym okresie.

Harmonogram pracy może uwzględniać przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do max. 12 godzin oraz wydłużenie tygodniowego czasu pracy do przeciętnie 43 godzin w rozliczeniu 4 tygodniowym.

Zakaz pracy w ruchu ciągłym obejmuje następujące osoby:

• rodziców lub opiekunów sprawujących opiekę nad dzieckiem w wieku do 4 lat, chyba że wyrażą na to zgodę. Opiekunowie dzieci do lat 4 mogą pracować w godzinach nadliczbowych jeśli sami wyrażą na to zgodę;

• osoby niepełnosprawne zasadniczo nie mogą pracować w systemie zmianowym czterobrygadowy, lecz jeśli osoba niepełnosprawna przedłoży pracodawcy pozwolenie od swojego lekarza prowadzącego lub od lekarza, u którego wykonywała badania profilaktyczne, może podjąć pracę w tym systemie;

• system czterobrygadowy wyklucza kobiety w ciąży i to zakaz bezwzględny. Oznacza to, że kategorycznie zabroniona jest praca kobiet w ciąży w nocy, nawet jeśli ona sama wyrazi na to zgodę. Obowiązuje je również zakaz pracy w godzinach nadliczbowych;

• system czterobrygadowy wyklucza również młodocianych, którzy mają bezwzględny zakaz pracy w tym systemie oraz zakaz pracy w godzinach nadliczbowych.

Wynagrodzenie w systemie czterobrygadowym

Jak w każdym systemie czasu pracy, pracownikom pracującym w ruchu ciągłym przysługuje co najmniej minimalne wynagrodzenie obowiązujące w Polsce. Oprócz minimalnego wynagrodzenia wiele firm oferuje różne dodatki jako rekompensatę za pracę zmianową. Za każdą godzinę pracy nadliczbowej przysługują dodatki określone przez kodeks pracy. Za pracę w porze nocnej pracownikom zgodnie z kodeksem pracy przysługuje dodatek do wynagrodzenia za pracę. Elastyczne godziny pracy mogą być korzystne dla rodziców, którzy mogą dostosować pracę do opieki nad dziećmi.

System czterobrygadowy — wady i zalety

Praca w systemie czterobrygadowym ma zalety i wady. Pracownicy zaczynają pracę o różnych porach w trakcie tygodnia i w ciągu doby. Nieregularne godziny pracy w trakcie miesiąca, a nawet tygodnia zaburzają rytm dnia, częstotliwość spożywania posiłków czy snu. Może to prowadzić do różnych chorób czy zaburzeń normalnego funkcjonowania pracowników. Osoby pracujące w ten sposób mogą w trakcie dni wolnych załatwić szereg spraw np. urzędowych bez konieczności zwalniania się z pracy. Praca na zmiany może być korzystna dla pracowników dojeżdżających, gdyż unikają korków. Z drugiej strony może być problem z dojazdem jeśli pracownik korzysta z komunikacji miejskiej. Wadą może być nieregularny tryb dni wolnych, gdyż utrudnia planowanie życia osobistego. Nie muszą stawiać się w pracy każdego dnia tylko zgodnie z harmonogramem. Często wynagrodzenia za pracę w tym systemie są korzystniejsze niż w innych systemach pracy. Niestety często niedziele i święta są dla pracowników dniami pracy, co uniemożliwia spędzanie czasu z rodziną.

Podsumowanie

Pracodawca musi zaplanować harmonogram pracy z zachowaniem norm odpoczynku, w zamian praca trwa nieprzerwanie, co zapewnia ciągłość produkcji. Poszczególne brygady w zakładzie pracy wymieniają się na stanowiskach pracy w ciągu doby. Pracodawca musi przestrzegać ogólnego wymiaru czasu pracy i przepisów prawa pracy.

Tekst zawiera autopromocję.